کرایوتراپی یا سرما درمانی یکی از روش‌های درمانی غیرتهاجمی و مؤثر برای درمان ضایعات پوستی مانند زگیل، خال، لک‌های پوستی و حتی برخی ضایعات پیش‌سرطانی است. این روش با استفاده از نیتروژن مایع یا گازهای سرد دیگر، بافت‌های آسیب‌دیده را منجمد کرده و از بین می‌برد. اما مانند هر روش درمانی دیگر، کرایوتراپی نیز ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. در این مقاله، به بررسی عوارض بعد از کرایوتراپی، راه‌های مدیریت آن‌ها و نکات مراقبتی می‌پردازیم تا اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار دهیم.

عوارض شایع کرایوتراپی چیست؟

کرایوتراپی به طور کلی روشی ایمن و کم‌خطر محسوب می‌شود، اما برخی عوارض شایع ممکن است پس از انجام آن مشاهده شوند. این عوارض معمولاً موقتی هستند و با مراقبت صحیح برطرف می‌شوند. در ادامه، به مهم‌ترین عوارض شایع کرایوتراپی اشاره می‌کنیم.

قرمزی و تورم در ناحیه درمان

یکی از شایع‌ترین عوارض پس از کرایوتراپی، قرمزی و تورم در ناحیه درمان است. این واکنش به دلیل انجماد بافت و مرگ سلولی رخ می‌دهد. طبق تحقیقات، حدود 80 درصد بیماران قرمزی و تورم خفیف را تجربه می‌کنند که معمولاً طی 2 تا 5 روز بهبود می‌یابد. برای کاهش این عوارض، می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید.

تاول و ترشح در محل درمان

تاول‌های شفاف یا متمایل به زرد و قرمز ممکن است در محل درمان ایجاد شوند. این تاول‌ها معمولاً در 24 تا 48 ساعت اول ظاهر شده و به طور طبیعی خشک می‌شوند. در برخی موارد، تاول‌ها ممکن است با خون پر شوند که بی‌خطر است. توصیه می‌شود از دستکاری یا ترکاندن تاول‌ها خودداری کنید تا از عفونت جلوگیری شود.

عوارض نادر پس از کرایوتراپی

در کنار عوارض شایع، برخی عوارض نادر نیز ممکن است پس از کرایوتراپی رخ دهند. این عوارض معمولاً در شرایط خاص یا در صورت عدم رعایت مراقبت‌های پس از درمان مشاهده می‌شوند. در ادامه به این موارد می‌پردازیم.

تغییر رنگ پوست (هیپوپیگمانتاسیون یا هایپرپیگمانتاسیون)

تغییر رنگ پوست، به‌ویژه در افرادی با پوست تیره، یکی از عوارض نادر کرایوتراپی است. مطالعات نشان می‌دهند که حدود 5 تا 10 درصد بیماران ممکن است دچار روشن‌تر شدن (هیپوپیگمانتاسیون) یا تیره‌تر شدن (هایپرپیگمانتاسیون) پوست در محل درمان شوند. این تغییرات معمولاً موقتی هستند، اما در موارد نادر ممکن است دائمی شوند. استفاده از کرم ضدآفتاب با SPF بالا (حداقل 30) پس از درمان می‌تواند از این عارضه جلوگیری کند.

عفونت و خونریزی

عفونت در محل درمان بسیار نادر است، اما در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است رخ دهد. علائم عفونت شامل افزایش درد، ترشحات چرکی، و قرمزی غیرعادی است. خونریزی نیز ممکن است در صورت دستکاری تاول‌ها یا زخم‌ها رخ دهد. برای مدیریت خونریزی، فشار دادن محل با گاز استریل به مدت 15 دقیقه توصیه می‌شود. در صورت ادامه خونریزی، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

مراقبت‌های پس از کرایوتراپی برای کاهش عوارض

مراقبت‌های صحیح پس از کرایوتراپی نقش مهمی در کاهش عوارض و تسریع روند بهبودی دارند. در ادامه، به چند نکته کلیدی برای مراقبت پس از این روش درمانی اشاره می‌کنیم:

1. شستشوی ملایم ناحیه درمان: ناحیه درمان‌شده را روزانه با آب ولرم و صابون بدون عطر بشویید. از شوینده‌های معطر یا خشن خودداری کنید.
2. استفاده از مرطوب‌کننده: استفاده از وازلین یا کرم‌های بازسازی‌کننده مانند آکوافور به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از پوسته‌پوسته شدن کمک می‌کند.
3. عدم دستکاری زخم: از کندن پوسته‌ها یا تاول‌ها خودداری کنید، زیرا این کار می‌تواند باعث عفونت یا ایجاد اسکار شود.
4. محافظت در برابر آفتاب: ناحیه درمان‌شده را با کرم ضدآفتاب SPF 30 یا بالاتر محافظت کنید تا از تغییر رنگ پوست جلوگیری شود.
5. پانسمان مناسب: در صورت ترشح یا تاول، ناحیه را با باند استریل بپوشانید و پانسمان را مرتب تعویض کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگرچه اکثر عوارض کرایوتراپی خفیف و موقتی هستند، برخی علائم نیاز به توجه فوری پزشکی دارند. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید:

• افزایش درد شدید یا غیرعادی در ناحیه درمان.
• ترشحات چرکی یا بوی بد از محل زخم.
• قرمزی و تورم گسترده که به نواحی اطراف سرایت کرده است.
• خونریزی مداوم که پس از فشار دادن با گاز استریل متوقف نمی‌شود.
• تب یا علائم عفونت سیستمی.

عوامل تأثیرگذار بر شدت عوارض کرایوتراپی

شدت عوارض کرایوتراپی به عوامل مختلفی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع و اندازه ضایعه، تعداد جلسات درمانی، و محل درمان هستند. برای مثال، کرایوتراپی در نواحی حساس مانند اطراف چشم ممکن است تورم بیشتری ایجاد کند. همچنین، طبق گزارش کلینیک کلیولند، کرایوتراپی در درمان زگیل تناسلی در 90 درصد موارد مؤثر است، اما ممکن است نیاز به جلسات متعدد داشته باشد که می‌تواند احتمال عوارض را افزایش دهد.

آیا کرایوتراپی برای همه مناسب است؟

کرایوتراپی از طریق اسپری کرایو برای اکثر افراد ایمن است، اما در برخی شرایط باید با احتیاط انجام شود. افرادی با بیماری‌هایی مانند سندرم رینود، کهیر سرد، یا کرایوگلوبینمی نباید از این روش استفاده کنند، زیرا سرما می‌تواند عوارض جدی برای آن‌ها ایجاد کند. همچنین، کرایوتراپی برای درمان ضایعات مشکوک به ملانوم یا سرطان پوست توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است بدخیمی را تشدید کند.

مزایای کرایوتراپی در مقایسه با عوارض آن

با وجود عوارض احتمالی، کرایوتراپی مزایای متعددی دارد که آن را به گزینه‌ای محبوب برای درمان ضایعات پوستی تبدیل کرده است. این روش غیرتهاجمی، سریع، و بدون نیاز به بیهوشی است. همچنین، دوره نقاهت آن کوتاه بوده و معمولاً بیمار می‌تواند بلافاصله به فعالیت‌های روزمره بازگردد. هزینه کرایوتراپی نیز نسبت به روش‌های دیگر مانند لیزر درمانی مقرون‌به‌صرفه‌تر است و بسته به کلینیک و تعداد جلسات، معمولاً بین 300 تا 700 هزار تومان برای هر جلسه متغیر است.

نکات نهایی برای کاهش عوارض کرایوتراپی

برای به حداقل رساندن عوارض کرایوتراپی، انتخاب یک کلینیک معتبر و پزشک متخصص پوست بسیار مهم است. انجام این روش توسط افراد غیرمتخصص می‌تواند خطر عوارض جدی مانند عفونت یا اسکار را افزایش دهد. همچنین، رعایت دقیق دستورالعمل‌های مراقبتی پس از درمان، از جمله شستشوی منظم و استفاده از کرم‌های تجویزی، به بهبود سریع‌تر و کاهش عوارض کمک می‌کند.

در صدرا صنعت ، ما به شما توصیه می‌کنیم که پیش از انجام کرایوتراپی، با پزشک متخصص مشورت کنید تا از مناسب بودن این روش برای شرایط خاص خود اطمینان حاصل کنید. این روش با وجود عوارض احتمالی، در صورت انجام صحیح، نتایج بسیار مؤثری در درمان ضایعات پوستی دارد و می‌تواند به بهبود کیفیت پوست شما کمک کند.

سوالات متداول درباره عوارض کرایوتراپی